ORADA SAAT KAÇ?
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ŞEHİRLERİN HİKAYELERİ
Karşılaştırmalı Şehir Okumaları

Atölye, aylık yüz yüze buluşmalar şeklinde planlanacaktır. Katılım 40 kişi ile sınırlı tutulacak, Katılımcılar kura ile belirlenecektir. Her oturum yaklaşık 2 saat sürecektir. Her ay bir şehir eşleşmesi merkeze alınacak, katılımcılar, önceden belirlenen okuma materyallerini inceleyeceklerdir. Buluşmalar sunum, grup tartışması ve değerlendirme-sonuç kısmından oluşacaktır.
16 şehir, her oturumda iki şehir olmak üzere  8 oturumla  karşılaştırılacaktır.
Tatil günlerine denk gelen dersler, eğitmenin talebi doğrultusunda uygun bir güne ya da bir sonraki haftaya ertelenebilir.

Zaman ve mekân, farklı kültürler arasında yalnızca ölçülen değerler değil, aynı zamanda anlam üreten kategorilerdir. Şehirler bu bağlamda yalnızca coğrafi yerleşimler değil; tarihsel, kültürel ve entelektüel aktörlerdir. Henri Lefebvre’nin işaret ettiği gibi, şehirler toplumsal ilişkilerin, kültürel üretimin ve iktidar biçimlerinin üretildiği alanlardır.
Büyük uygarlıklar şehirlerde kurulmuştur. Şehirler yalnızca geçmişin mirasçıları değil, aynı zamanda medeniyetin geleceğe taşıyıcılarıdır. Lewis Mumford’un da ifade ettiği gibi şehir, uygarlığın en somut mekânsal ifadesidir. İnsan topluluklarının bilgi, sanat, siyaset ve ekonomik faaliyetlerini bir araya getiren şehir, mimari yapılarıyla uygarlığın hem hafızasını hem de yönünü belirler. 
Bu proje, tarihin farklı dönemlerinde öne çıkan şehirleri işlevleri üzerinden karşılaştırmayı amaçlamakta; geçmiş ile bugünün şehirleri arasında süreklilik ve devralma ilişkilerini görünür kılmaktadır. Aynı zamanda şehirler üzerinden ülkeleri tanımayı, bir toplumun siyasi yapısını, ekonomik gücünü, kültürel çeşitliliğini ve sanatsal üretimini anlamayı mümkün kılmaktadır. Çünkü şehirler, içinde bulundukları ülkelerin sadece mekânsal değil, tarihsel ve kültürel kimliklerini de yansıtan birer aynadır.
Not:  Katılımcılar, şehirlerin tarihsel ve kültürel işlevlerinden hareketle ders içi sunumlar, proje ödevleri ve seminer içerikleri hazırlayabilir.
AMAÇ
Bu atölye çalışmasının amacı, şehirleri yalnızca coğrafi mekânlar olarak değil; tarihsel, kültürel, sanatsal, siyasi ve ekonomik aktörler olarak ele almaktır. Tarihin farklı dönemlerinde öne çıkan şehirler üzerinden uygarlıkların gelişimini, kültürel etkileşimleri ve güç dengelerinin dönüşümünü görünür kılmak hedeflenmektedir. Ayrıca şehirler üzerinden ülkeleri tanıyarak bir toplumun siyasi yapısını, kültürel çeşitliliğini, ekonomik gücünü ve sanatsal üretimini anlamak mümkün kılınacaktır. Bu yönüyle atölye, katılımcılara karşılaştırmalı bir bakış açısı kazandırmayı ve eğitim süreçlerine doğrudan entegre edilebilecek materyaller sunmayı amaçlamaktadır.

Şehir Karşılaştırmaları (8 Eşleşme / 16 Şehir)
 
Bağdat – Floransa
Bağdat, Abbâsîler döneminde bilimin, felsefenin ve sanatın merkezi haline gelmiş, İslam dünyasında büyük bir entelektüel canlanmaya öncülük etmiştir. Floransa ise Rönesans döneminde Avrupa’da sanat, felsefe ve düşüncenin yeniden doğuşuna ev sahipliği yapmıştır. Her iki şehir de kendi dönemlerinde kültürel üretimi yönlendirmiş ve bilgi dolaşımında belirleyici olmuşlardır.

İskenderiye – İstanbul
İskenderiye, antik dönemden itibaren Akdeniz’in en önemli ticaret limanlarından biri olmuş, hem bilim hem de ticaretin buluşma noktası haline gelmiştir. İstanbul ise Bizans’tan Osmanlı’ya uzanan süreçte imparatorluk başkenti olarak siyasi, kültürel ve ekonomik hayatın odağında yer almıştır. Her iki şehir de doğu ile batı arasındaki geçişleri sağlayan stratejik merkezler olarak öne çıkmıştır.

Kurtuba – Paris
Ortaçağ’da Kurtuba, çok kültürlü yapısı ve bilimsel üretimiyle İslam dünyasında bir bilgi merkezi olarak dikkat çekmiştir. Paris ise modern dönemde siyasal devrimlerin, entelektüel akımların ve kültürel hareketlerin merkezi haline gelmiştir. Her iki şehir de bulundukları çağda hem düşünce dünyasını hem de toplumsal dönüşümleri yönlendirmiştir.

Venedik – Singapur
Venedik, Ortaçağ boyunca Akdeniz ticaretini kontrol etmiş, deniz yolları üzerinden Avrupa ile Doğu arasındaki ticaretin ana aktörü olmuştur. Singapur ise modern dönemde Asya’nın küresel deniz ticareti ve finans merkezi haline gelmiştir. Her iki şehir de coğrafi konumlarının sağladığı avantajı kullanarak dünya ticaretinde belirleyici rol oynamıştır.

Timbuktu – Oxford
Timbuktu, Batı Afrika’da ticaret yollarının kesişim noktasında gelişmiş, medreseleri ve zengin elyazması koleksiyonlarıyla bilginin dolaşımında önemli bir merkez olmuştur. Afrikalı Leo (Hasan bin Vazzan) 16. yüzyılda şehri ziyaret etmiş ve eserlerinde Timbuktu’yu yalnızca altın ve tuz ticaretiyle değil, aynı zamanda kitap ticareti ve ilmi canlılığıyla da tanımlamıştır. Oxford ise Avrupa’da yükseköğretim geleneğini kurumsallaştırmış, yüzyıllar boyunca entelektüel üretimin simgelerinden biri olmuştur. Bu iki şehir farklı coğrafyalarda, farklı dönemlerde bilgi ve kültür üretiminin odakları olarak öne çıkmıştır.

Semerkant – Boston
Semerkant, İpek Yolu üzerinde ticaret ve kültürün kavşağında yer alarak bilimsel üretimi ve kültürel etkileşimi teşvik etmiştir. Boston ise Atlantik dünyasında entelektüel hareketlerin ve siyasal dönüşümlerin merkezi olmuş, bağımsızlık mücadelesinde öncü rol oynamıştır. Her iki şehir de dönemin şartlarında yarı-çevre konumunda bulunsalar da yeniliklerin ve fikirlerin doğduğu yerler olmuştur. 

Mexico City – Goa
Mexico City, İspanyol İmparatorluğu’nun Yeni Dünya’daki en önemli başkenti olmuş, sömürge düzeninin siyasi ve ekonomik odağını temsil etmiştir. Goa ise Portekiz’in Asya’daki en önemli kolonisi olarak baharat ticaretini ve bölgesel ağları kontrol etmiştir. Her iki şehir de çevre bölgelerde kurulan ama merkezin çıkarlarını yönlendiren kilit noktalar olmuştur.

Londra – New York
Londra, sanayi devrimi ve imparatorluk dönemi boyunca küresel finansın ve siyasetin merkezlerinden biri olmuştur. New York ise 20. yüzyıldan itibaren bu rolü devralarak dünya ekonomisinin kalbi haline gelmiştir. İki şehir arasındaki bu geçiş, ekonomik ve kültürel etkinin yönünü değiştirmiş, küresel merkez işlevi birinden diğerine kaymıştır.